سختی گیر دستگاهی است كه آب مورد استفاده دیگ های بخار را به وسیله رزین كاتیونی در سیكل سدیم كه با آب نمك احیا می شود ، تهیه می نماید.
در این دستگاه ، حذف یا كاهش سختی آب مصرفی دیگ بخار( تا حد استاندارد مصرف ) صورت می گیرد.خروجی این دستگاه به وسیله كیت های آزمایش سختی سنجی دائم كنترل میشود (حداقل دوبار در هر شیفت). چنانچه نمایشگر كیت سختی سنجی ، آب خروجی از سختی گیر را غیر استاندارد نشان دهد ، نشانه خسته شدن رزین موجود می باشد كه بایستی رزین دستگاه به وسیله آب نمك زلال دوباره احیا شود.
سه آزمایش سختی ، فسفات و قلیاییت آب دیگ بخار برای همه به سادگی قابل انجام است. پایین بودن سختی مانع تشكیل رسوب می گردد. وجود مقدار استاندارد فسفات ، مانع خوردگی و عامل تعلیق رسوب و حفظ قلیاییت آب دیگ بخار به خصوص قلیاییت هیدروكسید مانع از رسوب تركیبات سیلیسی می شود و سیلیس موجود در آب را معلق نگه می دارد. لازم به ذكر است كه رسوبات سیلیسی از جمله رسوبات سخت و مشكل زا می باشد كه زدودن آن پس از تشكیل رسوب به سادگی امكان پذیر نمی باشد.
PH - آب تغذیه دیگ بخار در حالتی كه سختی نزدیك صفر باشد ، بر حسب میلی گرم در لیتر ( P.P.m ) كربنات كلسیم PH آب 5/9 – 5/ 7 می باشد.
رسوب تراكم ذرات معلقی است كه به لایه های سخت و چسبنده ای تبدیل میشود كه روی سطوح بیرونی لوله ها و سطوح درون دیگ تشكیل میگردد. رسوب ناشی از وجود ذرات معدنی مانند كربنات كلسیم ، سیلیس و ... می باشد كه به وسیله دستگاه سختی گیر قابل كنترل می باشد. یكی دیگر از عوامل ایجاد رسوب خوردگی هایی است كه در اثر وجود گازهای اكسیژن و دی اكسید كربن روی سطوح بیرونی لوله ها و سطوح درون دیگ ایجاد می شود كه این گازها را می توان به سادگی با نصب دستگاه دی اریتور در مسیر آب مصرفی دیگ بخار ، كنترل و جداسازی كرد.
رسوب تشكیل شده موجب بروز اشكالاتی در بهره برداری از دیگ بخار می شود. وقتی رسوب روی لوله های درون دیگ تشكیل می شود ، مانع از تبادل حرارتی در قسمت كوره شده و فلز لوله كوره بیش از حد گرم شده و حالت خمیری پیدا می كند و از آن ناحیه پاره می شود و در قسمت پاس 2 و 3 فلز لوله های دود هم دچاراین مشكل می شود و در ناحیه پر حرارت ، ترك و بریدگی ایجاد میشود كه در نهایت دیگ بخار از كارآیی ساقط و باعث خسارت های مالی و گاهی جانی میشود.